Een schokdemper dempt de veertrillingen en voorkomt een cadans in de afgeveerde massa van de auto als gevolg van de hobbels in de weg. In het begin waren de rijsnelheden nog zo gering, dat er wel vering maar nog geen schokdemping nodig was. Toen het daarna steeds sneller ging, kwam de ontwikkeling van schokdempers met vertraging op gang.
Cartoon by Rens Biesma.
BANDSCHOKDEMPER
Circa 1900. Bij de bandschokdemper (type Snubber) bevond een aan de as bevestigde canvasband zich in opgerolde toestand in een tegen het chassis gemonteerd huis. Bij het omhoogveren van de as was er geen demping. De schokdemper was dus nog enkelwerkend. De canvasband hing dan slap en werd onder druk van een veer nog verder opgerold. Bij het terugveren trok de as aan het canvasband. Dan werd de werking van de bladveer gedempt door de wrijving binnen de rol canvasband. Deze schokdemper was dus nog enkelwerkend. In het Engels is ‘snubber’ nog steeds een soortnaam voor ‘schokdemper’.
FRICTIESCHOKDEMPER
Circa 1900. Eerste fabrikant van de enkelwerkende frictieschokdemper: Hartford (Engeland). Bij deze Hartford-schokdemper werd de nodige wrijving verkregen uit een aantal frictieplaten, die door een stelbout tegen elkaar werden gedrukt. Hij had de vorm van een schaar, waarbij één poot aan het chassis en één poot aan de as was bevestigd. Dit enkelwerkende schokdempertype werd zelfs na de Tweede Wereldoorlog nog toegepast.
1904. Eerste fabrikant van de dubbelwerkende frictieschokdemper:: Houdaille (Frankrijk). ‘Dubbelwerkend’ betekent, dat er zowel bij de opwaartse als de neerwaartse slag wordt gedempt. Renault gebruikte voor haar race-auto’s armschokdempers van het merk Houdaille. Bij dit soort dempers was de werking gebaseerd op wrijving. Ferrari en Maserati bleven, zelfs in de Formule 1, tot het einde van de jaren vijftig Houdaille-schokdempers gebruiken.
TELESCOPISCHE SCHOKDEMPER
1901. Uitvinder van de enkelwerkende de telescopische schokdemper: C.L. Horrock (Engeland). Dit was het systeem zoals wij die nog steeds kennen: twee in elkaar schuivende buizen waarbinnen bij elke inverende beweging van het wiel vloeistof wordt verplaatst.
1904. Uitvinders van de dubbelwerkende telescopische schokdemper: Menteyne (voornaam onbekend) en Jean Baptiste Christophe (Frankrijk). ‘Dubbelwerkend’ betekent, dat er zowel bij de opwaartse als de neerwaartse slag wordt gedempt. Eerste auto: Swift (Engeland). Vooralsnog kwam de telescopische schokdemper er echter niet aan te pas, omdat er voldoende goede en goedkopere alternatieven voorhanden waren.
1932. Daarom duurde het tot 1932 voordat Monroe (Amerika) als eerste schokdemperfabrikant met de productie van deze dubbelwerkende telescopische schokdempers begon. Eerste auto: Hudson (Amerika).
VERSTELBARE SCHOKDEMPER
1939. Eerste auto met van binnenuit beperkt verstelbare schokdempers: Miller (Amerika). Pas dertig jaar later testte het Formule 1-team van McLaren een elektronische versie uit.
1954. Eerste fabrikant van de van buitenaf onbeperkt verstelbare schokdemper: Koni (Nederland). Arie en Cor de Koning ontwierpen schokdempers, waarvan de opwaartse slag (jounce) en de neerwaartse slag (rebound) volledig onafhankelijk van elkaar konden worden afgesteld.
1959. Vanaf 1959 vervaardigde Koni speciaal voor Ferrari geheel op maat gemaakte verstelbare schokdempers. Deze werden vervolgens in de Formule 1 algemeen tot circa 1980 toegepast.
GASGEVULDE SCHOKDEMPER
1980. Eerste fabrikant: Bilstein (Duitsland).
Zie elders in dit document:
STUURDEMPER [1893]
